سەرکردەیەک (گوڵ) بێت!

سەرەتا:

ئەم تێکستە شیعرییە بە هیچ جۆرێک تێکستێکی جنێوئامێز نییە (هەجوو)، ئەگەرچی هەندێ وشەی تێدا بەکار هاتوە لە هەندێ بۆنەی کۆمەڵایەتی گشتیدا وەک جنێودان بەکارهێنراون، بەڵام لە کۆی تێکستەکەدا بە هیچ مەبەستێکی جنێودان یان سووکایەتی پێکردن بەکار نەهاتوون. خودی تێکستەکە بۆ هەموو ئەو بەناو سەرکردە و سیاسی و مارشاڵ و ئەفسەر و حاکمانە نووسراوە کە لە تەڵەی دەسەڵاتی پارتییەوە گلاون بە هۆی دۆکومێنتی فۆتۆگرافی و ڤیدیۆیی و ئەلکترۆنییەوە کە تێکڕا ئەو دۆکومێنتانە تایبەتن و دەزگا سیخوڕی و هەواڵگرییەکان لە دژیان پاراستویانە و وەک هەڕەشە و چاوشۆڕکردن بەکاریان دەهێنن. بۆیە زۆر جار لێرە و لەوێ دەبینین بەناو سەرکردەیەک هەر لە خۆڕا و بێ بۆنە و قازانجێک پشتیوانی لە سیاسەتەکانی ئەو دەسەڵاتە و بنەماڵە داگیرکەرەکەیان دەکات. ئەم تێکستە بە ناچاری ئەو واقعە بەو جۆرە نووسراوە کە نووسراوە و لە چوارچیوەی داواکارییەکدا خۆی دەبینێتەوە بۆ هەڵویست وەرگرتن، ئەگەر تەنانەت جارێکیش بێت لە ژیانی پڕ شەرمەزاریاندا. چونکە ئەگەر مرۆڤ بە درێژایی تەمەنیشی خراپەکار بووبێت، بەخواستی خۆی یان لەباری ناچاریدا، ئەوا دەتوانێت ڕۆژێک لە ڕۆژان هەڵوێست وەربگرێت و بەشێک لە تاوانەکانی سووک بکات یان لەسەریان پەشیمان ببێتەوە. هەموو ئەو ڕەفتارە توخمتێریانەی دەسەڵاتی سیاسی و کۆیلایەتی ئایینی و کولتووری سەپاندونی بەسەر خەڵکدا دەتوانن لێی ڕزگار ببن بە باسکردن و داننان بە ڕاستییەکانیاندا، چونکە هیچ پەیوەندییەک لەوانە جێی شەرمەزاری نییە ئەگەر مرۆڤەکە پەنای نەبردبێتە بەر تاوانکاری، بۆ نمونە: تاوانی دەستدرێژی بۆ سەر منداڵ، تاوانی ئەنجامدانی هەراسانکردن و کاری توخمتێری لەژیر باری ناچاریدا هەروەها تاوانی بازرگانی کردن بە مرۆڤەوە.

ئەمەی لای خوارەوە تێکستە شیعرییەکەیە و لە کۆتایی تێکستەکدا هەموو ئەو لێکدانەوانە باسکراون کە پیویستن لەسەر وشەکان و هەندێک لە دێڕەکان.

سەرکردەیەک (گوڵ) بێت

هەڤاڵی دوێنێ باش دزی تازە
حیزەکەی جاران هاوڕەگەزبازە
چەمکی ئەخلاقی گەلێ گۆڕاون
حیزی وەکو تۆ ئەمڕۆ تەواون
قائید گەلێکن لە دارەی دونیا
بکا بە کونا یا بکەن بە کونیا
هەڵوێست گرنگە لەبەردەم گەلدا
جەبان ترسەکەی وا لەناو گەڵدا
هاوڕەگەزبازی مافی ئینسانە
ئەوەی پێی شەرمە ئەکید نەزانە
بۆخۆت ئازادبە پێت خۆشە چی بی
لەوە چاترە هەرچی و پەرچی بی
جا جوامێرەکەی فیلی فیلان خۆر
شێری یا کەمتیار خۆ هەردووکیان بۆر؟
کوشتەی بۆرە شێر جێی شانازییە
کەمتیار لە ڕاویش پیشەی حیزییە

پارتی گرتوێتی هەتیوو بەسەرتۆ؟
بۆ حیز کوا عەیبە نەخوازەلا تۆ؟
بە گرتەی گیراو پارتیش عەرزت کەن
گەر هەڵوێستت بوو باش باست دەکەن
با غیرەتت بێ بەس یەکجار بمرە
تەوێڵی تەڕت لە شەرما بسڕە

تێبینییەکان:

١. گوڵ: مەبەست لێی هاوڕەگەزبازە، ئەم وشەیە هاوڕەگەزبازەکانی کورد لە ناو خۆیاندا بەکاری دەهێنن، بەهەرکەسێک بڵێن گوڵە، مەبەستیان ئەوەیە کە ئەو کەسە هاوڕەگەزبازە.

٢. ئەم تێکستە (هەجوو) نییە، واتە جنێوی تیا بەکار نەهاتوە، هەندێ پرسیاری تێدایە لە شێوەی میتافۆردا، مەبەست لێیان ڕوونکردنەوەی هەڵوێستە نەک سووکایەتی کردن.

٣ . پارتی: مەبەست لەو ڕێکخراوە تیرۆریستەیەیە کە لە کوردستاندا حوکمڕانە و جومگەکانی حوکمڕانی بە دەستەوەیە و هەموو ڕێگایەک دەگرێتە بەر بۆ سەرکوت کردن و بە کۆیلە کردنی هاونیشتمانی و چەندین دەزگای هەواڵگری و ئەشکەنجەدانی تیرۆریستی هەن کە بەشی گەورەی تواناییە نیشتمانییەکانیان بۆ تەرخانە کراوە و جگە لە نۆکەرایەتی بێگانە و هێزە ئیقلیمییە تەماعکارەکان ئەرکێکی ئاشکرای تریان نییە.

٤. لە تێکستەکەدا وشەی (حیز) وەک جنێو بەکار نەهاتوە، بەڵکو دەلالەتی کۆمەڵایەتی مێژوویی هەیە و لە هەمان کاتدا بە پێی تێگەیشتنێکی کۆمەڵایەتی وشەی (حیز) بەگەڕخراوە بۆ خزمەتکردنی پەیامی تێکستەکە.

٥. وشەی (حیز)، لێرەدا مەبەست لە هەموو ئەو کار و کەرەستە و ڕەفتارانەیە کە بە شێوەیەکی خراپن و دوورن لە هەموو پێوانە زانستی و مرۆییەکانەوە و  پەسەندیان لەژێر تاقیکردنەوەدا دەرنەچوە. بۆ نمونە؛ ((شووشەیەکی حیزە، بەهەوایەکی سارد و گەرم دەتەقێت))، ((تفەنگێکی حیزە ئێرە تا ئەویا گولەکەی ناڕوات))، ((ڕاوچییەکی حیزە جارێک چۆلەکەیەکی ڕاونەکردوە))، ((گایەکی حیزە، دوومەتر بکێڵێت سەعاتێک دەمدەکاتەوە))..تاد. دواجار ئەوە کەسی ترسنۆک و شەرمۆکە وشەی حیز بە شیوە کۆنەکەی لێکدەداتەوە و هەمیشە بە دەلالەتێکی ڕەوشتی توخمتێری دەیبینێت. بەم جۆرەش لە دێڕەکاندا وشەکە بەکارهاتوە:

أ/ دوا نیوە بەیتی یەکەم، نیوەبەیتێکە پیناسە دەکات، واتە ئەوەی جاران پێیان دەوت (حیز) بە دەلالەتی ڕەوشتی توخمتێری، ئەوە بەو جۆرە نەماوە لە ئەمڕۆی دونیادا و بە کەسێک کە ڕەفتارە توخمتیرییەکانی بەو جۆرە بن پییان دەوترێت هاوڕەگەزباز و لە هەموو کۆمەڵگایەکدا هەن و لە پێشکەوتوەکاندا تا ڕادەیەکی باش بە ئاسایی سەیر دەکرێن.

ب/ لە دوا نیوە  بەیتی دووهەمدا، ((حیزی وەک تۆ))، مەبەست لەو جۆرە ڕەفتارە توخمتێرییەیە کە لە کولتووری بکەردا باوە و ئەو چەندێک حەزی پێ بکات و سروشتی بایۆلۆجی خۆی بەو جۆرە بێت، بەڵام تازە لای بوەتە شەرم و ناوێرێ دان بە ڕاستییەکەیدا بنێت. بەم جۆرەش ئەو ئەگەر ترسی لەو جۆرە حیزیە هەیە، ئەوا لە دونیای ئەمڕۆدا ئەو حیزییە هیچ نەنگییەکی تێدا نییە، بەتایبەت کاتێک مرۆڤ سروشتی بایۆلۆجی و ئارەزوە دەروونییەکانی خۆی هاوڕەگەزبازانە هەڵکەوتبن.

جـ/ لە دوا نیوە بەیتی هەشتەمدا، ((کەمتیار لە ڕاویش پیشەی حیزییە))، مەبەست لێی بە شێوەیەکی خراپ و نا جۆر ڕاو دەکات شوێن ئاژەڵە بەهێزەکان دەکەوێت و پاشماوەی ڕاوی ئەوان دەلێسێتەوە.

د/ لە دوا نیوە بەیتی نۆهەمدا، ((بۆ حیز کوا عەیبە نەخوازەلا تۆ))، لێرەدا ئەو کەسەی موخاتەبە دەکرێت ئەوەندە کاری نابەجێی کردوە، ئێستا هاتوەتە سەر ئەوەی ئەگەر گرتەیەکی ڤیدیۆی هەبێت لای پارتی گوایە ئەوە شەرم و شوورەییە، بێگومان نەخێر، جا ئیتر ئەم هەموو ترس و لەرزەی بۆ چییە دان بە ڕاستی خۆتدا بنێ و بەو پەڕی غیرەتەوە داکۆکی لە ڕاستگۆیی ئەو کارە بکە کە کردووتە و لە ناخەوە پێویستیی و باوەڕت پێیەتی. بە تایبەت ئەوانە هەمووی پرسی تایبەتن و کەس مافی نییە بیانخاتە بەر نەشتەری ڕەخنە، ئەگەر کەسەکە خۆی شەرمن نەبیت و ترسنۆک نەبیت لە شاردنەوەیدا یان تاوانێکی لەوانەی سەرەوەی ئەنجام نەدا بێت.

٦. لە دوا نیوە بەیتی دەهەمدا، ((گەر هەڵوێستت بوو باش باست دەکەن)) مەبەست لە باسکردنی خەڵکە بە گشتی نەک باسکردنی ئەوانەی کە گرتەکانی ئەو عەرز دەکەن.

٧. تەوێڵ: بەواتای ناوچەوان دێت.

٨. وێنەی بەکار هاتوو وێنەی پەیکەری )A Rush of Blood to the Head) ە کە لەلایەن ژنە هونەرمەندی گەورەی جیهانی Beth Cavnere ی پەیکەرسازەوە بەرهەم هاتوە. ئەم پەیکەرسازە دەڵێت:

"غەریزە سەرەتاییەکانی گیانداران بە قووڵی لەناخماندا شاراوەیە، چاوەڕوانی ساتەوەختێکن بۆ ئەوەی هەموو ڕابردووی خۆیان بخزێننە چرکەساتێکی ئاگاییەوە. ئەو پەیکەرانەی من سازیان دەکەم گوزارشت لەباری دەروونی مرۆڤ دەکەن و بە شیوەی ئاژەڵ و مرۆڤ ئاوێتەیان دەکەم."  

هەرجارەی باسێک ژمارە -20-

پێشمەرگە، لە نێوان پیرۆزی ئەرک و شێواندنی مێژوویدا

سەرەتا:

هه‌موو پیرۆزكردنێک له‌ ده‌ره‌وه‌ی ژیاندۆستی مردنە، مردنی تێڕامان‌ و پرسه‌، كاتێك تێڕامان‌ و پرس مردن، گشت ئه‌ڵته‌رنه‌تیڤێك ده‌مرێت، گه‌شه‌كردنی دادوه‌ری ده‌پووكێته‌وه. پانتاییه‌ك نامێنێته‌وه‌ بۆ پیاداچوونه‌وه‌ ‌و لێپرسینه‌وه‌. دواكه‌وتوویی باڵده‌كێشێت به‌سه‌ر هه‌موو بوارەکانی ژیاندا. پیرۆزكردن ئه‌و ژیربێژی و بیرمەندییه دەیهێنێتە ئاراوە كه کۆمەڵگا والێدەکات ناتوانێت چیدی شتێكی به‌رزتر، ڕاستر، زانستی تر ببینێت، ئیتر بۆیە لەگەڵ وەستاندا مردن باڵدەکێشێت بەسەر هەموو جومگەیەکی کۆمەڵگادا. بەپێی ئەم تێگەیشتنە هیچ کات و هیچ کام لە شتەکان پیرۆز نین لەلام جگە لە ژیاندۆستی، بەرزترین بیروباوەڕم بەلاوە جێی ڕەخنەیە و بە پیرۆزی نابینم، خۆشەویسترین و پڕ بەهاترین کەس لەلام شایستەی ئەوەیە بە هەمیشەیی لە ژێر پرسیار و لێپرسینەوەدا بێت. "پێشمه‌رگه‌"ش لە وێستگەیەکدا پیرۆزە و لەوێ ترازا هیچ پیرۆزییەکی تێدا نامێنێت! بۆ نمونە کاتێک دەبێتە لەمپەڕ لەبەردەم ئازادی و یەکسانی (دادوەری)دا کە هەردووکیان بژوێنەری ژیاندۆستین کام پیرۆزییەی تێدا دەمێنێتەوە؟

ئەو کات لە بەردەم دوو بژاردەدا دەوەستینەوە، یان پیرۆز نامێنێت و پێشمەرگەیە، یان چیتر ناوی پێشمەرگەی بەسەردا ناچەسپێت، ئەگەر بڕیارمان دابێت پێشمەرگە بۆ ژیاندۆستی پێشمەرگە بێت! ‌مرۆڤ بەو بەهایانەوە مرۆڤە کە بەرەو ژیاندۆستی گەشە بکات و لەڕێگای ‌دادوه‌ری ‌و ئازادییه‌وه‌ مرۆڤ دەتوانێت ژیاندۆست بێت. دواجار ته‌نیا ژیاندۆستیش لە کۆنسێپتێکی (تێگەیشتنێکی) گشتگردا بە پیرۆزی دەمێنێتەوە.

پێشمەرگە و گیان بەختکردن

وەک وشە، پێشمەرگە لە لێکدرانی دوو وشەی بنەڕەتییەوە هاتوە: (پێش لەگەڵ مەرگ)، بە گشتیش واتای کەسێک کە لە پێناوی شتێک یان بیروباوەڕێکدا بەرەو مەرگ پێشڕەوی بکات، کە دواتر دەبێتە ناو بۆ کارەکتەرێکی بکەر، پێشمەرگە، لەنووسین و گۆکردندا بزوێنێک لە کۆتاییەکەیدا هەیە، ئەم بزوێنی کۆتاییە لە هەموو کاراکتەرە بکەرەکانی تر جودای دەکاتەوە، تەنانەت لە سەربازیش. چونکە ئەو بزوێنە سیفەتی بکەرێکی چالاک بەو کاراکتەرە دەبەخشێت، بۆنمونە بڕوانە (ئەندازیار، مامۆستا، سەرباز، سەرتاش، سیاسەتمەدار، تەنەکەچی، چلاکەوان ...تاد) لە بەرامبەر پێشمەرگە کە خۆی لە خۆیدا وشەیەکی پێناسەکراو دەبەخشێت.. (پێشـ) (مەرگـ) (ــە).  لێرەدا قسە لەسەر هاتنی وشەکە ناکەین کە چۆن لە بری وشەکانی "پارتیزان" یان "گەریللا" وشەی "پێشمەرگە" هاتوە و کێ هێناوێتی و یەکەمجار چۆن دانراوە، ئەوە بۆخۆی چیرۆکێکە و لەم باسەدا زۆر گرنگییەکی ئەوتۆی نییە. هەرچۆنێک ئەوە ڕووی دابێت بنەمایەکی ڕۆحی و فەلسەفی لە ناوئاخنیدا هەبوە و پاشتر لە داکەوتی سەردەمی خۆیدا ئەو بنەمایە جێکەوتە بوە. بۆیە هاتوەتە بوون و تا ئیستاش بەردەوامە و لەناو فەرهەنگەکانی دەرەوەی کوردستانیشدا جێگەی خۆی کردوەتەوە و هەر بە هەمان پێناسەی کوردییەوە و بە تێگەیشتنی کولتووری کوردەکان دەناسرێتەوە. ئەم دەربڕینە هەروا بە هەڵواسراوی و جێ پرسیار دەمێنێتەوە تا ساتەوەختی لێکدانەوەی پرسی گیان بەختکردن و وشەی شەهید.

وشەی شەهید (گیانبەختکردن) لە لای ئازاد مستەفا سکرتێری پاسۆک،جیاواز لە بیروبۆچوون و ئایدۆلۆجیای خودی ئەو سەرکردەیە، باشترین لێکدانەوە بۆ گیانبەختکردن دەدۆزینەوە. ئازاد موستەفا لە ساڵەکانی هەشتای سەدەی ڕابردوودا سکرتێر و سەرکردەیەکی دیاری پارتی سۆشیالیستی کورد پاسۆک بوە، لە هەندێ هەوڵدا وەک تیۆریستی شۆڕشگێڕانەی ئەو پارتەش دەرکەوتوە. باشترین پێناسەی ڕەوشتی بۆ گیان بەختکردن (شەهید بوون) دەکات و جوانترین شوناسی بۆ دەردەهێنێت! لە خۆیدا ئەو شووناسە وێنەی پێشمەرگەمان بۆ بەرجەستەدەکات، ئەتوانم بڵێم ئەم شوناسە دەتوانێت ئەو فەرمانە لە کاتی بەردەوامییەوە بۆ کاتی تەواو بگوێزێتەوە، تەواوێک نە بەتەنیا لەڕووی دەمکاتی فرمانەکەوە، بەڵکو تەواوێک لە ڕووی مێژوەوە کاتێک بڕیارە مێژوو حوکم لەسەر هەڵوێست بدات. واتە ئەکرێت مرۆڤ بانگەشەی ئەوە بکات پێشمەرگەیە، کە دەکاتە پرسی ژیاندۆستی و خەباتێکی ڕەوا بۆ مردن ئامادەیە، بەڵام ئەمە تەنیا وەک بانگەشە دەمێنێتەوە تا ساتی گیان بەختکردن، ئیدی ئەو کاتە هیچ گومانێک لە پێشمەرگە بوونی نامێنێتەوە. ئازاد موستەفا لە ڕوانگەی خەباتگێڕی و پەیامبەرییەوە، چ وەک گیانبەختکردن لە پێناوی پرسێکی دیاریکراودا (بەتایبەت نەتەوە و نیشتمان پەروەری لەلای ئەو) و چ وەک هەڵگری شوناسی خۆکردن بە قوربانی بۆ پرسێک، دەڵێت: 

"شەهید تاکە دڵسۆزی بێنیازە"

ئەم دەستەواژەیە، لە لایەک حوکمێکی قەدەرییە بۆ هەموو مردوویەک، کە ئیدی نیازی نامێنێت، بەڵام لەلاکەی ترەوە بۆ پێشمەرگە دەبێتە دڵسۆزی، چونکە خودی کاری پێشمەرگایەتی لە چوارچێوەی دڵسۆزی بیروباوەڕەوە درووست دەبێت. کاتێک ئەوی پێشمەرگە لە پێناوی بەرەنگاریی ستەمکارییدا یان پرسێکی گشتیدا خۆی ئەو ڕێبازە هەڵدەبژێرێت بۆ ئەوەی بە گیانی خۆی بەر بە شتێک بگرێت کە دژی ئامانجە گشتییەکانی کۆمەڵگاکەیەتی. بەڵام لە چ کاتێکدا دەستەواژەکە ڕاستە، ئەگەر هاتوو لە ماوەی پێشمەرگایەتیکردندا بۆ پرانسیپ و بنەماکانی ڕەوایی کاریکردبێت، بۆ نمونە مرۆڤێک بە شووناسی ڕووکەش پێشمەرگەیە و چەکی لەشاندایە بەڵام سیخوڕی دەکات بۆ هیزە داگیرکەرەکان، ئەگەر لەم ڕێبازەدا گیانیش بسپێرێت ئەنجامی ڕێکەوتێک، ئەوا گرنگ نییە مێژوو تۆماری دەکات یان نا ئەو کات ئەو نە پێشمەرگە بوە نە گیانبەختکردنەکەشی لە پیناوی پرسێکی گشتیدایە. هەر بۆیە ئەو چەکدارەی کە لە خۆپیشاندانەکانی جەماوەردا وەک ١٧ ی شوبات دەبێتە بکوژی دەنگی ئازادانەی خەڵک، یان ئەو بەناو ئاسایشەی (سەردەشت عوسمان) دەفڕێنێت و تیرۆری دەکات، هەروەها بۆ کاوە گەرمیانی و ودات...تاد ڕاستە، ئەوا کاتێک لە جەنگی دژی تیرۆرستی ئیسلامیدا بەڕێکەوت دەکوژرێت، نەدەکرێت پێشووی ئەو بە پێشمەرگایەتی هەژمار بکرێت، کاتێکیش کە گیان لەدەست دەدات نا کرێت بە دڵسۆزێکی بێنیاز پاداشت بدرێتەوە. ئەم دەستەواژەیە بە چەند خەسڵەتێکی پێشمەرگە پشتڕاست دەکەینەوە:

١. پێشمەرگە چەکدارێکی ئاسایی نییە، دەبێت بیروباوەڕێکی هەبێت و بە ڕەوایی پاساودرابێتەوە. بۆ نمونە ئەمڕۆ خەڵک لە شاری کەرکووک چەکیان هەڵگرت و بۆ داکۆکی لە پرسی گشتی بوونە پێشەنگی مەرگێک بۆ وەستاندنی تاریکییەک کە رووی کردە شارەکەیان. (پرسێکی گشتی هەیە!)

٢. پێشمەرگە وەزیفەکەی بە گەیشتن بۆ حوکمڕانی کۆتایی دێت، چونکە پێشمەرگە لەبەرەی داکۆکی لە بەرژەوەندییەکانی نا دەسەڵاتەوە دەتوانێت شوناس وەربگرێت. کەواتە پاش گەیشتنی گرۆ کوردییە ڕێکخراوەکان بۆ حوکمڕانی ئیدی چەکدارەکانیان خەسڵەتی پێشمەرگایەتی لەدەست دەدەن، ئەگەر پێشتریش هەیانبووبێت.

٣. پێشمەرگە هیچی نییە بۆی بژی جگە لە گەیشتن بە ئامانجە ڕەواکەی، کە ئامانجێکی گشتییە. بەواتایەکی تر خاوەنی هیچ شتێکی ماددی نییە، ئەگەر خاوەنیشی بێت لە پێناوی پرسەکەیدا ئەوەش بە گرنگ و سەرەکی نابینێت، بۆ نمونە تەنانەت چەکەکەی دەستیشی موڵک نییە. چونکە مرۆڤ کاتێک بڕیاریدا پێشبڕکێ لەگەڵ مەرگ بکات لە پێناو ئامانجێکدا، ئەوا خاوەنی هیچ نامێنێتەوە نەیبەخشێت بە ئامانجەکەی. بەمجۆرەش ساتەوەخت و هەڵوێستی پێشمەرگایەتی زۆرن لە ژیاندا، بۆنمونە کیمیاگەرێک لە پێناو گەیشتن بە ئامانجی تاقیکردنەوەکەیدا بۆ دۆزینەوەی چارەسەری نەخۆشییەک، ژەهراوی دەبیت و گوێناداتە ژەهراوی بوونی خۆی و کارەکەی دەکات بە ئاراستە ئامانج، ئەم ژەهراوی بوونە ئەگەر نەیکوژێت ئەشێ تەمەنی کەمبکاتەوە، بەڵام ئەو باوەڕی وایە ئامانجە گشتییەکەی گەورەترە لە تەمەنی خۆی ئیدی ئەو پێشمەرگەیە، نەک ئەو چەکدارەی شوێن بەرژەوەندییەکانی بەرپرسەکەی کەوتوە یان بە مەبەستی تاڵانیکردن پەلاماری سەنگەرەکانی بەرامبەرەکەی دەدات و لەم پرۆسەیەدا هەر بە ڕێکەوت دەکوژرێت.

٤. پێشمەرگە، مووچە وەرناگرێت و پێویستی پێی نییە! پێشمەرگە ئەگەر مامەڵە بە بڕێک لە نەختەوە بکات بۆ هەندێ پێویستی سەرەتایی خۆی وەک فڵچەی دان و جلوبەرگی ژێرەوە و هەندێ کات شتی ئارەزوومەندانەی وەک کتێب و ڕادیۆ و مۆبایل و ....تاد، ئەوا لە ڕێگەی یارمەتییەوە دابینی دەکات، نەک وەرگرتنی مووچەیەک.

٥. پێشمەرگە، تەنیا لە پێناوی دیسپلینی سەربازیدا جۆرێک ڕێکخستنی هەرەمی بەخۆوە دەبینێت، ئەگەرنا سەرەوە و خوارەوەی هەرەمەکە لە ئیمتیازدا تەنیا ئەوەیە لەوانەیە پێویست بکات لووتکەی هەرەمەکانی پێشمەرگایەتی باشتر و زووتر گیانی خۆی بەختبکات.

٦.پێشمەرگە بۆ ڕاپەڕاندنی ئەرکەکانی، تەنیا ژەمەکانی خۆراکی سەرەکی و چەک و تەقەمەنی و بەشی سەرما و گەرما جل و بەرگی پێویستە!

٧.پێشمەرگە، پێویستی بە نوێبوونەوەی زانیاری و شارەزایی کارەکەی و پتەوبوونی بیروباوەڕەکەیەتی، نەک پیرۆز بوون و ستایشکردن، چونکە لە کۆی گشتیدا پێشمەرگایەتی هەڵبژاردنێکی ئیرادە گەرانەیە نەک سەپاندنێکی یاسایی، بۆ نمونە سەربازی زۆرە ملێ.

بەم خەسڵەتانە ئەگەر هەستمانکرد لە کەسێکی تێکۆشەردا دەتوانین بیدۆزرێنەوە، لە دۆخی بەرەنگاریدا، ئەوا کەسەکە دەبێتە پێشمەرگە. هەر بۆیە لە پاش دامەزراندنی یەکەم حکومەتی هەرێمی کوردستانەوە ساڵی ١٩٩٢ باسکردن و پێناسەکردنی هەر چەکدارێک وەک هەڵگری خەسڵەتی "پێشمەرگە"، خۆ خەڵەتاندنێکی گەورەیە و هەوڵدانێکە بۆ خۆڵکردنە چاوی خەڵک و سووکایەتی کردنە بە میژووی وشەکە. حکومەتی هەرێم یان هەر حکومەتێک سنوورێکی جوگرافی هەبێت، پێویستە سوپای هەبێت نەک پێشمەرگە! سوپاش دامەزراوەیەکی نیشتمانییە و لە چوارچێوەی ئەو میلیشیا بە کرێگیراوەدا جێگای نابێتەوە کە ئەمڕۆ لەکوردستاندا هەیە! تا ئەمڕۆش لەبەر باری ناچاری و بێدەرامەتی و لە ژێر درووشمی بریقەداری ناسیۆنالیستی بەرچاو تەنگی باشووری کوردستاندا و بەناوی بەرەنگاری تیرۆرەوە خەڵکی هەژار و ڕەنجدەر بە لەبەرکردنی بەرگی پێشمەرگە دەکرێتە خۆراکی جەنگ و شەڕە جۆربەجۆرەکان. لەم جەنگانەشدا دوو خاڵی زۆر سەرەکی دەبینیینەوە: یەکەم؛ جەنگەکان لەڕووی سیاسی و دەستووریەوە زۆربەیان جێگای گومانن و دەکرێت بیسەلمێنین کە ناڕەوان، بۆ نمونە: شەڕی ناوخۆ، شەڕ دژی پارتی کرێکارانی کوردستان پەکەکە و هێزە کوردییەکانی ڕۆژهەڵات و ....تاد، بەدەستەوەدانی شنگاڵ و موصل و دواتر شەڕکردن بۆ گرتنەوەیان...تاد. دووهەم؛ زۆر باش دەبینین ئەنجامی نەشارەزایی و بازرگانی باندەکانی مافیای سیاسی لە کوردستاندا تەنانەت وەک پێویست توانای جەنگ و بەرەنگار بوونەوەش لە چەکدارەکاندا درووست ناکرێت و گرنگی بە پێویستییەکانیان نادریت و بەشێوەی هەڕەمەکی ڕەوانەی پێشەوەی شەڕگەکانیان دەکەن و دواتریش وەک پێویست گرنگی بە کەسوکار و منداڵەکانیان نادرێت، لە هەمان کاتدا باشترین توانا و پاریزگاری و کەرەستە بۆ بەرپرسە سەربازییەکان تەرخان دەکرێت لە بەشی هەرەدواوەی شەڕگەکاندا.

بەد سوود وەرگرتن لە چەمکی پێشمەرگە

بە باشی دەرکەوتوە کە دەسەڵاتی سیاسی لە باشووری کوردستاندا جگە لە تاوانکاری لە هیچ ئەرکێکی تردا ناتوانرێت سەرکەوتوو بێت و جێگایەکی باش بۆ خۆی لە دڵی خەڵکدا بکاتەوە، تەنانەت لە مێژووی کۆن و نوێی ئەو پارتانەی ئەمڕۆ دەسەڵاتیان هەیە! ئەم دەسەڵاتە هەرچی دەستبکەوێت هەوڵدەدات بەشتێک قازانج بیفرۆشێتەوە، بۆیە هەموو وشەو دەستەواژەکانی وەک: نیشتمان، پێشمەرگە، کوردستان، خەڵک...تاد هەموو کەرەستەن لەلای ئەو بەکاردەهێنرێن لە قەواڵەیەکی بازرگانی تایبەت بە بنەماڵەیەکدا.

دەسەڵاتی خۆفرۆشی سیاسی لە کوردستاندا چەندین سوود لە پێشمەرگە وەردەگرێت، بەکەمترین تێچوون دەیانخاتە هەرزانترین بازاڕی مەرگەوە. هەمیشە وەک شوناسێکی نەبڕاوەی خۆی پێناسەیان دەکات و دەکاتەوە، لەسەر ڕەخنەگرتن لە وشەکە ئامادەیە گەورەترین بیرمەند تیرۆر بکات لە کوردستاندا، بەڵام خودی پێشمەرگە لە بەشی هەرە پێشەوەی شەڕگەکاندا دەبێت خۆیان نان و خورما بکڕن و خۆیان فیشەک و تەقەمەنی و کەرەستەی شەڕکردن دابین بکەن و لەکاتی مۆڵەتەکانیاندا دەبێت بە قەرز و صەدەقەی خەڵکی کرێی گەڕانەوە بۆ شەڕگەکان پەیدا بکەن. بەڵام لە ڕاستیدا ئەوانە لەبەر باری ناچاریدا بەشێکی گەورەیان بەپێشمەرگکراون نەک بووبێتنە پێشمەرگە!

سەبارەت بەم پرسە، ماوەیەکە وای لێهاتوە هەر کەس چەند دێڕێک لەسەر پێشمەرگە و میلیشیا و جەنگ و ناڕەواییەکانی بڵێت، ئەوا ڕاستەوخۆ دەسەڵات و بەکرێگیراوەکانی هێرشی دەکەنەسەر. ژمارەیەکیش لە خەڵکی دڵسۆز لە ژێر کاریگەری نۆستالجیکی ناوی پێشمەرگەدا، خۆنەویستانە دەبنە پارێزەری ئەو دەسەڵاتە ستەمکارە. باشترین نمونە لە ڕێگای ئازادی ڕا دەربڕینەوە ڕاستییەکان دەتوانین بدۆزینەوە: ئازادی لە هەرێمی کوردستاندا تەنیا یاسای جەنگەڵی بەسەردا دەچەسپێت و تەواو وەک هەموو شتەکانی تر دووفاقە. ئازادی هەموو جۆرەکانی سه‌ركوت ده‌كرێن ‌و یەک جۆر ئازادیش هه‌یه‌ به‌ ده‌سه‌ڵاتی ڕەها‌ و شێوه‌ ڕەهاوە هەژموون دەکات، ئەویش ئەو ئازادییەیە کە داکۆکی لە دەسەڵات و دەزگا گرگنەکانی دەسەڵات دەکات. هه‌موو جۆره‌كانی سه‌ركوتكردن به‌ دوای تاوانی مۆراڵیدا ده‌گه‌ڕێن بۆ كپكردنه‌وه‌ی ڕای ئازاد، هه‌میشه‌ له ‌هه‌وڵی ئه‌وه‌دان تاوانێكی ڕەوشتی بخه‌نه‌ سه‌ر هه‌ر ده‌ڕبرینێك کە له ‌خواست‌ و به‌رژه‌وه‌ندی ئه‌وی ده‌سه‌ڵاتدا نه‌بێت و یان بە تایبەتی دژی دەسەڵات بێت. پیرۆزكردنی وشه‌ی پێشمه‌رگه‌ بەو میکانیزم و ئەندازەیە بەتایبەت بۆ ئەوەی ئەمڕۆ پێی دەڵێن "پێشمەرگە"، له‌خۆیدا دۆزینه‌وه‌ی كه‌ناڵێكی ڕەوشتییه‌ بۆ تاوانبار كردنی ئازادییه‌كانی هەر کەسێک قسە لەسەر هێز و دەستکەوتەکانی هێز و قازانجەکانی هێز بکات.

میلیشیا یان پێشمەرگە؟

باشترە لە خۆمان بپرسین ئایا هێزی چەکداری ئەمڕۆی هەرێمی کوردستان پێشمەرگەیە یان میلیشیا؟ کە دەکوژرێت بە گیان بەختکردوو هەژمار دەکرێت یان کارەساتە؟ بەجۆریک لە جۆرەکان لە پێشتر باسی پێناسە و ڕیشەی پێشمەرگە و گیان بەختکردنمان کرد. ئێستا نۆرەی ئەوەیە بزانین لەڕووی زانستییەوە ئایا میلیشیا ڕاڤە دەکرێت؟ یان دەتوانین هێڵێکی پەیوەندی لە نێوان میلیشیا و پێشمەرگەدا بدۆزینەوە؟

(میلیشیا)،Mi-li-tia   وشه‌یه‌كه‌ بنه‌ڕه‌تێكی لاتینی هه‌یه‌، ناوه‌، به‌واتای خزمه‌تی سه‌ربازی دێت. ئه‌م وشه‌یه‌ له‌ساڵی 1625 ه‌وه‌ به‌كار دێت له‌ئه‌ده‌بیاتی لاتینی ‌و جیهانیدا. دوو واتای هه‌یه‌: یه‌كه‌م؛ به‌شێكه‌ له ‌هێزی سه‌ربازی ناو وڵاتێك كه‌ بۆ باری نائاسایی به‌كار دێت، به‌واتای  Emergency، بە گشتی ئه‌م هێزه‌ له ‌خه‌ڵكی سڤیل درووست ده‌كرێت. دووهەم؛ بە زۆری ئه‌و به‌شه‌ی نێرینه‌ی كۆمه‌ڵگا بوه‌ كه ‌هه‌میشه‌ بێ ڕێكخستن ئاماده‌ی جه‌نگ بوون‌. به‌ڵام ئه‌مڕۆ به‌ واتایه‌ك به‌كاردەهێنرێت كه ‌خه‌ڵكێكی سڤیل بخرێتە بەر ئەزموونی چەکداری بۆ پێكهێنانی هێزێكی سه‌ربازی. جیاوازی خه‌ڵكی سڤیل ‌و خه‌ڵكی سه‌ربازی له‌ زانست ‌و هونه‌ری جه‌نگدایه‌. خه‌ڵكی سه‌ربازی زانست ‌و هونه‌ری جه‌نگ ده‌زانێت به‌ڵام خه‌ڵكی سڤیل به ‌غه‌ریزه ‌و ڕق به‌شداری شه‌ڕەکان ده‌كات. واته‌ سه‌رباز بۆ ئامانجێکی جیاواز به‌كاردهێنرێت له‌پارێزگاریدا، بەڵام ئامانجی میلیشیا بە زۆریی بۆ تۆڵه ‌‌و پاككردنه‌وه ‌و ترس لە باری نائاسیی درووست دەکرێت، بۆیه‌ ناتوانرێت شێوازبەند و سیستەماتیک بکرێتەوە‌. بەتایبەت‌ له ‌ده‌ره‌وه‌ی ئەرکە سەرەکییە سەربازییەکەی بە ئاسانی به‌كاردەهێنرێت، ئه‌م هێزه‌ له ‌بنه‌ڕه‌ته‌وه‌ بۆ مه‌رامێك داده‌مه‌زرێت كه‌ زیاتر به‌ده‌ستهێنانی ئامانجێكی تایبه‌تی (تایبەت بە کەسێک یان گرۆیەک) هه‌بێت نه‌ك گشتی بێت بۆ بنەمای پرسێک. نمونه‌ سه‌رباز كه ‌جله‌ سه‌ربازیه‌كانی دانا مرۆڤێكی سڤیله‌، به‌ڵام میلیشیا له‌ كاتی مۆڵه‌تیشدا ده‌ستی له‌سه‌ر چه‌كه‌كه‌یه‌تی. به‌واتای نوێ میلیشیا ئه‌م خەسڵەتانه‌ له ‌خۆده‌گرێت:

١. هێزێكی سه‌ربازیه‌ پارێزگاری له‌ شوێنێك یان له‌ یاسایه‌كی دیاریكراو ده‌كات. مه‌رج نییە‌ ئه‌و یاسایه‌ یاسای هه‌موو خه‌ڵك بێت و یاسایەکی ڕەوا بێت. ئه‌مه‌ش به‌ته‌واوی به‌سه‌ر چەکداری حیزبه‌كاندا ده‌چه‌سپێت له‌دوای ساڵێ ١٩٩٤ ەوە بە دیاریکراوی. چونكه‌ له‌دوای ئه‌م ساڵه‌وه‌ پارتە سیاسییەکان نەیانتوانی چەکدارەکانیان بۆ دۆخی سەرباز بگۆڕن‌، بەڵام خۆیان پەراوەی حوکمڕانیان دەکرد، بەرئەنجام ئەو چەکدارەی کەهەیانە خەسڵەتی سەربازی پێ نەبەخشرێت، خەسڵەتی پێشمەرگایەتی لە دەست دەدات. واتە ئەو هێزە نه‌بوه‌ته‌ هێزێكی شێوازبەندی ڕێکخراو، لە هەمان کاتدا سیفەت و دۆخەکانی پێشمەرگایەتیشی لە دەستداوە‌! هه‌ندێ جار ڕۆڵی پۆلیسی نهێنیشیان پێ بینیوه‌، ئه‌مه‌ جگه‌ له‌ لیوا تایبه‌ته‌كان‌ و زرێڤانی ‌و هێزە کەسییەکان...تاد.

٢. بە کەمی خۆبه‌خشانەیە و ڕێژەی زۆریان لە ‌ژێر كاریگه‌ری ناچاریدا، چه‌كیان هه‌ڵگرتوە ‌و به‌باشیش ناتوانن ئه‌و چه‌كه‌ به‌كار بهێنێت و تا ئەندازەیەکی زۆر هەژارن لە هونەر و زانستی جەنگدا. به‌ڵێ ئه‌وه‌ی ئه‌مڕۆ پێی ده‌وترێت "پێشمه‌رگه‌ی كوردستان"، یان ژمارەیەک هەڵخەڵەتاون بە ناو و پۆستی سەربازییەوەن، بەڵام به‌ پیشه‌ له ‌چه‌كداری به‌ولاوه‌ هیچی تر نازانن ‌و ناچارن‌ چه‌كدار بن. بێگومان زۆرینەیان له‌ ژێر كاریگه‌رییه‌ مێژووییه‌كانی شۆڕشی كوردستاندا بەم ئاکامە گەیشتوون، یان له‌به‌ر بژێوی خێزان ناچار چەکدار‌ بوون و ڕیگایەکی تریان لەبەردەستدا نییە بۆ بەردەوامی ژیانی خۆیان و خێزانەکانیان.

٣. هێزێكی تایبه‌ته‌، واته‌ هێزێكه‌ موڵكی حكومه‌ت نییە ‌‌و حكومه‌ت ناتوانێت كۆنترۆڵی بكات.

٤. میلیشیا، هێزێكی ناشێوازبەندی ڕێکنەخراوه ‌‌و به‌ناوی جیاواز بانگهێشت ده‌كرێت؛ بۆنمونه‌ سوپای سوور، جوندوڵا، سوپای پاسداران، ...تاد. لە کوردستاندا دۆخەکە خراپترە، بۆ نمونە هیزەکانی کاک...فڵان و پارێزگاری کاک فڵان...تاد.

بەپێی پێویستی باشتر بوو پاش ئازادی كوردستان لە ساڵی ١٩٩١ و پاش دامەزراندنی حکومەتی هەرێم لە ساڵی ١٩٩٢، ئیتر ناوی پێشمه‌رگه‌ بگۆڕایه‌ به‌شتێكی تر ئه‌گه‌ر ده‌مانویست دەست بە پیرۆزییەکانی وشەی پێشمه‌رگەوە بگرین‌، هەروەها وه‌ك وشه‌ خه‌سڵه‌تی شوڕشگێڕی تێدا بهێڵینه‌وه‌، هیچ شووره‌یی نه‌بوو ئەگه‌ر ناوه‌كه‌یمان بگۆڕیایه‌ به‌سوپای كوردستان. له‌ ڕووی زمانناسی كولتوورییه‌وه‌، ئه‌گه‌ر ناوێك له‌ سه‌رده‌می خۆی و لەپیناسەی تەواوی خۆیدا به‌كار نه‌هێنرێت، ئه‌وا وه‌زیفه‌ی ناوه‌كه‌ ده‌گۆڕێت، به‌م جۆره‌ش هه‌ردوو ده‌سه‌ڵاتی یه‌كێتی ‌و پارتی، ناوی پێشمه‌رگه‌یان په‌لكێش كرده‌ ناو كه‌ینوونه‌ی میلیشیا بوونه‌وه‌. به‌پێی ئه‌م پێناسه‌یه‌، مه‌سعود بارزانی له‌پاڵ تاڵه‌بانیدا به‌رپرسی یه‌كه‌من له ‌به‌میلیشیاكردنی پێشمه‌رگه‌دا نه‌ك ڕەخنەگرێک! بۆیە کاتێک نووسەرێک یان ڕەخنەگرێک ناوی پێشمەرگە لە چەکدارەکان دەسێنێتەوە، یان ڕەخنە لە بوونیان دەگرێت‌، ئه‌وا ده‌قاوده‌ق ده‌ربڕینه‌كه‌ی له ‌ڕووی زانستییه‌وه‌ درووسته ‌و هیچ خه‌وشێكی زانستی تیادا نییە‌. ئه‌وه‌ خەڵکی كه‌م زانست‌ و كه‌م په‌روه‌رده‌ی زانستین ئه‌گه‌ر ڕه‌خنه‌ له‌م پێناسه‌یه‌ قبوڵ نەکەن و بیانەوێت چوارچێوه‌یه‌كی ڕەوشتی بکەنە قاڵب بۆ سه‌ركوتكردنی دەنگە زیندوو و جیاوازەکانی ناو کۆمەڵگا.

پوختەی ئەنجامگیری

بەڵێ له ‌ڕابردوودا و لە باشووری کوردستاندا چەکدار هەبوون، ناوی پێشمه‌رگه‌یان لێنراوە و لە کۆی گشتیدا زۆربەیان بەکاری پێشمەرگانە هەستاون، پێشمه‌رگه‌ی لایه‌نكانیش هه‌بوون و تا ئەمڕۆش ماون‌، ئەم چەکدارانە هه‌ركات ڕۆڵی پێشمه‌رگه‌یان بینیبێت له ‌پێناو ئازادی ‌و یەکسانی (دادوه‌ری)دا! یان، هه‌وڵدان بۆ به‌ده‌ست هێنانی ئازادی و یەکسانی (دادوه‌ری) بووبێت، له‌ كاتی ئاماده‌یی گیانبازییدا، پێشمه‌رگه‌ بوه‌ و کە له‌ هۆشمەندی چەکدارانە ترازاوە چەکداری پارتێكی سیاسی یان تاقمێکی دیاریكراو بوه. واته‌ میلیشیا بوه‌. لەڕاستیدا له ‌پاش كۆتایی شه‌ڕی ناوخۆی كوردستانه‌وه‌، ئیدی ئەو چەکدارە‌ ناوی خۆی له ‌ده‌ست ده‌دات، بەبێ پەردە‌ ده‌بێته‌ میلیشیای تەواو، هه‌ندێ جاریش ڕۆڵی به‌كرێگیراوی پێ بینراوه‌، کە ئەمەشیان ئاساییە، چونکە میلیشیا ڕۆڵی به‌كرێگیراوی پێدەبینرێت، به‌ڵام ئاسته‌مه‌ پێشمه‌رگه‌ به‌وكاره‌ هه‌ستێت. بۆ نمونه‌ له‌لێدانی هێزه‌ ئازاده‌كاندا، وه‌ك پارتی كرێكاران، حیزبی كۆمۆنیست، پارتی كاری سه‌ربه‌خۆ..تاد، بۆنمونه‌ له ‌كاتی جێبجێكردنی مه‌رامی داگیركاراندا وه‌ك لێدانی دیموكرات، هێنانه‌وه‌ی به‌عس له‌ 31 ی ئابدا.. به‌م پێوانانه‌ش هه‌ركه‌س به‌شدار بووبێت له ‌ناشرینكردنی (وشه‌ی پێشمه‌رگه‌)دا پێویسته‌ دادگایی بكرێت! كه‌به‌ڕای من ئاخر كه‌س ڕەخنەگرەکانن و یەکەم کەسیش ئەو بەرپرسانەی پارتە دەسەڵاتدارەکان و هاوکۆلکە بێفەڕەکانیانن لە پارتەکانی سێبەر.

هەرگیز ناکرێت سوپای كوردستان ‌و میلیشیا له ‌كوردستاندا له‌ یه‌ك ‌و دوو جیانەكرێنه‌وه ‌و بە هەمووشیان بڵێین "پێشمەرگە"، لە مێژە هێزی سەربازی لە باشووری کوردستان پێشمەرگە نەماوە و هیچ خەسڵەتێکی پێوە دیار نەماوە، ئەگەر بچێت لە پێشی هەرە پێشەوەی سەنگەرەکاندا سنگ بنێت بە گولەوە لە دژی هێزە ئیسلامییە تۆقێنەرەکان، نەک لەبەر ئەوەی دڵسۆزی تێدا نییە، نەک لەبەر ئەوەی نیشتمان پەروەر نییە، نەک لەبەر ئەوەی گیان بەخت ناکات، بەڵکو لەبەر ئەوەی چەکداریکردنی ئەو پێناسەی پێشمەرگەی بەسەردا ناچەسپێت و بە پێچەوانەوە لە خانەی میلیشیادایە. ئەشێ ئەنجامی سەرڕاستی و دڵسۆزی لە جەنگاندندا بەرامبەر بە تاریکی تیرۆریزمی ئیسلامی پاش گیان بەختکردن بە (شەهید) هەژماری بکەین، ئەمە گرنگ نییە، بەڵام بە پێشمەرگە ئاستەم هەژمار دەکرێت، چونكه‌ له‌ ڕاستیدا هیزی كوردی له‌ هه‌رێمی كوردستاندا له ‌به‌رده‌م دوو ئه‌گه‌ر دایه‌: مانه‌وه‌ به‌ میلیشیایی یان گۆڕان بۆ هێزێكی شێوازبەندی ڕێکخراو كه‌ ئه‌و هێزه‌ نوێنه‌رایه‌تی هه‌موو چین ‌و توێژه‌كان بكات‌ و لە پرسی بەرگریدا دوا قسەی هەبێت بۆ کوردستان و ئیدی به ‌ناوی سوپای كوردستانه‌وه‌ بانگ بكرێت. بۆیە ڕەخنەگرێک سووکایەتی بە ناوی پێشمەرگە و بە شەهیدبوون ناکات، بەڵکو ئەوە پارتە سیاسییەکانن، ئەوە دەسەڵاتی کوردییە و بە تایبەتی بنەماڵە حوکمڕانەکان و بە دیاریکراوی بنەماڵەی بەرزانین کە ئەرکی سووکایەتیکردنیان بە خەڵکی کوردستان و بە پێشمەرگە و مێژووی پێشمەرگایەتی و گیانی پێشمەرگایەتی خستوەتە ئەستۆی خۆیان. 

باشترین شێوەی خۆشەویستیکردن!

دەستپێک:

لەوانەیە من فاشلترین کەس بم لە خۆشەویستیدا، بەڵام سووکە ئەزموونێکی چاودێری ئەم بابەتە و خوێندنەوەی ئەم بابەتەم کردوە، هەروەها لە دووریشەوە زۆر تێبینی بابەتەکەم کردوە. هاوڕێیەکی زێدە ئەزیز پرسیارێکی لێکردم و پرسیارەکەی جۆرێک لە داواکاری بوو بە متمانەیەکی زۆرەوە! داواکەی ئەوە بوو چۆن دەتوانێت ببیتە پارتنەرێکی (هاوجووتێکی) باش؟ یان چۆن دەتوانێت ببێتە خۆشەویستێکی باش بۆ هاوجووتەکەی؟ منیش لە ناخەوە هەستم بە داواکەی کرد و زۆر بە دڵ وەڵامم دایەوە. لەگەڵ ئەو هاوڕێیەدا تەمەن و ژیانێکی دوورودریژی جدیمان پێکەوە بەسەربردوە و ئێستاشی لەسەر بێت بۆ یەکتر بێ پەردە دڵدەکەینەوە و گفتوگۆی زۆر کایەی جۆر بە جۆری بیر و سیاسەت و ژیان دەکەین. بۆیە کاتێک ببینێت بابەتەکە بەشێوەیەکی گشتی بڵاو دەکەمەوە دڵنیا دەبێت کە ئەوە ڕای بێ ڕتووشی منە و لە ناخەوە باوەڕم پێیەتی بۆیە بڵاوی دەکەمەوە. سەرەتا وتم ئاسانە و دەستمکرد بە نووسین بۆی و ڕای خۆمم بۆ نارد. دواتریش بۆ سەلماندنی قەناعەتی خۆم یەکسەر بڵاومکردەوە بێ ئەوەی گوێ بدەمە هەندێ هەڵەی ئیملایی و ڕێزمانیش، بەتایبەت من ئینگلیزی زانێکی ئارەزوومەندم نەک پیشەگەر. ئیدی بلۆگە وتارێکی لێدەرچوو لە کاتی خۆیدا و لە نیوان پشووەکانی کارکردندا لە نێتەوە پەخشمکرد. کەچی ژمارەیەک هاوڕێ و خوێنەر بەلایەنەوە پەسەندبوو و منیش لام خۆشەویست بوو.. لە هەمان کاتدا پێم ناخۆش بوو ئەوانەی تەنیا کوردی زمانن لێی بێبەش ببن، بۆیە ئەمەی خوارەوە بابەتەکەیە بە کوردی. هیوادارم توانیبێتم تێکستەکەم بە زمانی خۆمان بە باشی داڕشتبێتەوە، چونکە توانای وەرگێڕانیشم هەر زۆر سنووردار و نا پیشەییانەیە.

تێکست:

هەموو هەوڵێکی خۆت بدە کە خۆت خۆت بیت، واز لە بەرامبەرەکەشت بهێنە با ئەویش خۆی بێت. ئەگەر ئەو هەمووشتێکی تۆی لا پەسەند بوو، ئەوا تۆش ئەو شتانەی ئەو وەک خۆی پەسەند بکە.

هەندێ جار لەوانەیە لە یەک دوو بابەتدا ئێوە نەتوانن پێکەوە بگونجێن، هەرگیز مەیکە بە کێشە و هەوڵبدە لەگەڵیاندا بژیت. لەوانەیە ئەو نەگونجاوی و ناڕازیبوونەتان وای لێبێت پاش ماوەیەک لە خۆیدا ببیت بە گونجاوی.

هەرگیز پەیوەندییەکەت ناولێمەنێ، یان هەوڵ مەدە لە شێوازێکدا لە قاڵبی بدەیت، چونکە هەموو شێواز و قاڵبەکانی پەیوەندی نێوان دوو کەس سەرنەکەوتوویی پەیوەندییە سروشتییەکان دەردەخەن. بۆ نمونە هەرگیز ناوی مەنێ هاوسەرگیری یان بەرەو هاوسەرگیری لێیمەخوڕە.. هەرگیز ناوی مەنێ پەیوەندی دڵداری دوو دڵخواز.. هەرگیز هەوڵ مەدە وەک هاوژینێک مامەڵەی لەگەڵدا بکەیت... تاد. تەنیا با خۆشەویستی بێت و خۆشەویستی بکە و بەوپەڕی خۆشەویستییەوە هەموو ساتەکانی ئەو پەیوەندییە بەسەربەرە و بژی. ئەگەر هەستیشتکرد هیلاک بوویت یان بێزاریت لەو خۆشەویستییە، جێی بهێڵە، پشوویەکی لێ وەرگرە یان هەر شتێکی تر بکە، چونکە زۆر بە زوویی بیری دەکەیت کاتێک هەست بکەیت ئەوە تۆیت بەبێ گرنگترین شتەکانی ژیانی خۆت دەژیت! چونکە زۆر بە زوویی بیری دەکەیت، کاتێک کە دەزانیت جارێکی تر پێویستت بەو خۆشەویستییە هەیە.

هەرگیز تەماع و ڕەزیلی لە خۆشەویستی و خۆشەویستەکەدا مەکە، هەموو شتێکی پێ ببەخشە بەبێ ئەوەی چاوەڕوانی یەک پاداشتی ئەو بکەیت، ئینجا چێژ لەو بەخشینە ببینە، چێژ لەوە ببینە کاتێک شتێک دەدەیت بە خۆشەویستەکەت.

لەوانەیە خۆشەویستەکەت بەکارت بهێنێت، یان خراپ سوودت لێ ببینێت، یان ئەو وەک تۆ نەبێت؛ جا چییە؟ وازی لێبێنە چۆنە با ئاوا بێت. چۆنیشی پێ خۆشە با ئاوا بکات! تۆش دەتوانیت ئەو شتانە بکەیت کە خۆت باوەڕت پێیەتی.. دواتر لەوانەیە تۆ ئەو شتانەت کردبێت کە خۆت پێت خۆش بوە و باوەڕت پێیان هەبوە، بۆنا؟ ئینجاش لەوانەیە ڕۆژێک بێت لەگەڵ خۆشەویستەکەت دەستبەرداری یەکتر ببن. لەگەڵ یەکێکی تردا بە هەمان شێوە دەست بە خۆشەویستی بکەرەوە. یادگاری و ساتە خۆشەکانی کۆن لە یاد مەکە. لەوانەیە نەتوانیت یەکێکی ترت خۆش بوێت! ئەوجاش تەنیا بۆنەی یادەوەرییەکانی خۆت بکەرەوە و هەموو جارێک لەگەڵیاندا بژی. ئەوە خۆشەویستییە، خۆشەویستی ڕاستیینەیە و تۆ دەتوانیت باشترین بیت لەم مەیدانەدا. لە کۆی ئەمانەدا پێویستە هەمیشە خۆت لە دوو سێ شت بپارێزیت بۆ ئەوەی لە پەیوەندییەکی سروشتیدا بمێنیتەوە و دوور نەبیت لە خۆشەویستی و پاریزراو بیت لە پەیوەندییە دەستکردەکان:

١. هەرگیز لە پەیوەندییەکدا بەردەوام مەبە کە هەست دەکەیت لەبەر خاتری یەکێکی تر لەو پەیوەندییەدا ماویت.

٢. هەرگیز پەشیمان مەبە لەوەی کردووتە و لەوەی دەیکەیت ئەگەر پەیوەندییەکەشت سەرکەوتوو نەبوو، چونکە پەیوەندی سروشتی وایە، زۆربەیان لە خاڵێکدا دەپسێن و شکست دەهێنن.

٣. هەرگیز هەوڵ مەدە پێکهاتەی پەیوەندییەکەت و خودی پەیوەندییەکەت بەراورد بکەیت بە پەیوەندییەکانی تری هاوڕێ و کەسە نزیکەکانی دەوروبەرت یان پەیوەندی نێو فیلمەکان و چیرۆکەکان و هەر ئەزموونێکی دەرەوەی پەیوەندییەکەی خۆت، بەڵکو چەند دەتوانیت خۆت بە دانسقەترین شێوە خۆت بە.

How to perform LOVE in the best way

Try your best to just be yourself, and let the other person to be his/her self! If, S/he does accept everything you have and you do accept what s/he has.

Sometimes maybe you cannot fit together in one or two things, never make it a problem just try to live with it. Maybe these disagreements or incompatibility will match together after some times.

Do never name your relation or do never form it in a style, because all the forms of relations are the failure of the natural relation! for example: never call it a marriage and never lead it to be a marriage, never call that you are a couple with someone, cohabited with a person…etc. just call it love and do it with love and try to feel all its moments of love. When you feel tired or bored from your love, just leave it, relax or do something else, because you are going to miss it as soon as you feel that you are living without the most important thing in your life. Because you are going to miss it as soon as you feel that you are in need of it again.

Never be greedy or stingy in love and anything related to your beloved, just pay and never expect a reward, then get the joey of your tender when you give something to your beloved.

Maybe, your beloved is just using you or even misusing you and s/he is not just as same as you, just leave it as s/he is or as s/he wants to be. You can do what you believe to do, maybe you did what you did like to do and if you did break down with your beloved, just do it again with another one. Just keep the good memories. Maybe you cannot find another one to love, then just celebrate your memories every now and then. That is the love and it is the true love that you can be the best in this. You should not do couple of things when you are in a natural relations with a person:

1. Never continue in something that you feel you do it for someone else.
2. Never regret what you did and what you do if your relation is failed, because that is how the natural relations are, most of them fails at one point.
3. Never try to compare your example with the other examples of friends or a family members, examples from films, stories and or any outsider experiences, but be unique as much as you can be yourself.

پۆرنۆگرافی چییە؟ - بەکورتی

سەرباری کەمی شارەزاییم لەم بوارەدا، ڕێگە بە خۆم دەدەم ئەم باسە بنووسم، ئەوەش لە بەر چوار هۆکاری سەرەکی:

١. پاش ئەوەی بابەتی ((پۆرنۆگرافی و دەسەڵات))م لە بلۆگ سپۆتەکەی خۆم www.sorancoste.blogspot.com  بڵاوکردەوە، ژمارەیەک پرسیار و نامەی تایبەتم بۆهات بە سوپاسەوە بۆ هەموویان. ئەوەی هاوبەش بوو لە نێو پرسیارەکان ئەوە بوو: ((ئایا تۆ دڵنیایت Demi Lovato ئەکتەری بەناوبانگی ئەمریکی کاری پۆرنۆی هەیە یان نییەتی و تەنیا ئەوانەی هەن ناڕاستن؟)). ئەم پرسیارە وای لێکردم ئەم بابەتەی دواتریان بڵاو بکەمەوە بۆ ڕوونکردنەوەی زیاتر.

٢. ڕیگە بەخۆم دەدەم لەسەر ئەم بابەتە بدوێم، چونکە لە نێوان ساڵەکانی ٢٠٠٦ تا ٢٠٠٩ سەرپەرشتی زانستی چەند توێژینەوەیەکم کردوە لە بواری توخمتێری زانیدا. ئەوەش لە چوار چێوەی پرۆژەی ڕێکخراوەیی و لە بواری (خوێندنی تایبەت) کە لە کوردستان بۆ ماوەی زیاتر لە پێنج ساڵ لەسەر ئاستێکی زانستی بەرز و لە ڕێگای ڕێکخراوی ئێن پی ئەی نەرویجییەوە بەڕێوە دەچوو.

٣. ماوەی دوو کۆرسی ئەو خوێندنەی خاڵی ژمارە دوو، وانەی توخمتێری زانی (سێکسۆلۆجی)م تێیدا وتوەتەوە بە خوێندکارەکانی خوێندنی تایبەت. بەتایبەت کە لە کوردستان کەسمان دەست نەدەکەوت ئەو وانەیەمان بە دوورییە کۆمەڵایەتییەکانی بۆ بلێتەوە و هێنانی پسپۆڕی بیانیش تێچوونێکی زۆری هەبوو. هەر بۆیە بە ڕێنمایی دوو کۆمەڵناسی ئەڵمانی و هۆڵندی و بە سەرپەرشتی شارەزایەکی بواری جێندەری بەریتانی و ڕابەرێکی زانستی جێندەری نەرویجی، ئەو وانەیەم وتوەتەوە.

٤. پاش بە دوادا چوون و گەڕان لە بواری بازاڕ و کاڵادا لە زانکۆی ئۆسلۆ بۆ پەیداکردنی خوێندنی باڵا، یەکێک لەو بازاڕانەی لە کولتوورە جیاوازەکانی بەکارهێناندا بەدواداچوونم بۆ کردوە بازاڕی ((Human exploitation)) واتە بازاڕی ئیستیغلالکردنی مرۆڤ بوو. بەشێکی ئەم خوێندن و بەدوادا چوونە کار لە سەر بازاڕەکانی sexual exploitation  دەکات واتە بازاڕەکانی ئیستیغلالکردنی توخمتێری، کە پۆرنۆگرافی یان ڕووتەمەنی یەکێکە لە بوارەکانی ئەو خوێندنە.

بە هەر حاڵ، بەم بیانوانە ڕێگە بە خۆم دەدەم بە پشتیوانی چەند سەرچاوەیەک بلێم پۆرنۆگرافی چییە:

Gary F. Kelly، لە چاپی حەوتەمی 2001 ی Sexuality Today, The human perspective  دا دەڵێت: پۆرنۆگرافی بریتییە لە فۆتۆ و فیلم و ئەدەبیاتێک کە مەبەستێتی لە ڕووی توخمتێرییەوە وروژاندن درووستبکات لە ڕێگای کاریگەرییەکی دەرەکییەوە و بەهۆی چالاکییەکی جەستەیی یان توخمتێری. بەپێی ئەم پێناسەیەش هەموو فیلمێکی ڕووت و فیلمی وروژاندن و وێنە و چیرۆکی دەنگ و نووسراو و شانۆگەری و کلیپ و ....تاد کە ببێتە هۆی وروژاندنی توخمتیری بە پۆرنۆگرافی هەژمار دەکرێت. تەنانەت وێنەی سەر کاغەزی سابوون و بانگەشەی ژنێکی ڕووت یان پیاوێکی بە ماسوولکە لەسەر پەنیر و لە ڕیکلامێکدا بە پۆرنۆگرافیک هەژمار دەکرێت.

بە گوێرەی فەرهەنگی وێبستەر، جەخت لەسەر ڕووتبوونەوە دەکات، واتە ئەگەر ڕووتبوونەوە نەبێت ئەوا بە پۆرنۆگرافی هەژمار ناکرێت. لێرەدا بەشێک لە کەتەلۆکەکانی جل و بەرگ بڕین، بوردا، بە پۆرنۆگرافیک بەڕێوە دەچێت بەشێکیشیان نمایشی ئاسایی جل و بەرگن. هەروەها بەپێی ئەم پێناسەیەش ئەگەر بانگەشەیەکی کڕین بەهۆی لایەنە توخمتێرییەکانی مێینەیەک یان نێرینەیەک یان جووتڕەگەزێکەوە بکرێت ئەو کاتە هەر بە پۆرنۆگرافی هەژمار دەکرێت.

لە زانکۆی کامپریدج، لەلایەن کۆمەڵێک زانای بواری توێژینەوەی پۆرنۆگرافیەوە، بازاڕی پۆرنۆ لە بازاڕی هونەر جیاکراوەتەوە، ئەم جیاکردنەوەیەی ئەوان لەسەر بنەمای هونەرە، بۆ نمونە هونەری نیگارکێشان یان پەیکەر سازی یان نمایشی شانۆ ئەگەر خۆ ڕووتکردنەوەیەکی تێدا بێت لە پێناوی گەیاندنی گوتارێکدا، نەک وروژاندنی توخمتێری ئیدی ئەوکاتە بە پۆرنۆ هەژماری ناکەن.

زۆری تر هەن لە پێناسە و لەو لیکدانەوە، بەڵام ئەوانەی سەرەکیترین و سادەترین و باوترینیانن ئەمانەی سەروە بوون. بنەڕەتی وشەکەش بە پێی سکوڵی سۆسیۆلۆجی بەریتانی و لە ئینسکلۆپیدیاکەیاندا هاتوە، کە هەر بابەتێک وروژاندنی توخمترێری درووست بکات پۆرنۆگرافیە. هەر لە هەمان سەرچاوەدا هاتوە کە بنەڕەتی وشەکە لە گریکەوە پەیدا بوە و لە هەر دوو وشەی پۆرنی porni (لەشفرۆش) هەروەها گرافیان graphien (بنووسرێت) بەو جۆرە هەر بابەتێکی هونەری یان وێژەیی کە بەشێک لە ژیانی لەشفرۆشی باس بکات دەبیت بە پۆرنۆگرافی.

لە خۆیدا کاری پۆرنۆگرافی لە دونیای سەرمایەداری و بەتایبەت ڕۆژئاوادا بە جۆرێک گەشەی کردوە و پەرەی سەندوە، کە کاردار و بازاڕدارەکانی ئەم بوارە خوێندنی تایبەتیان بۆ دامەزراندوە و لە چەندین بواری خوێندنی تری وەک سۆسیۆلۆجیا و سایکۆلۆجیا و کولتوور و ئابووری و سیاسی و کارگێڕی و بازرگانی و مافەکانی مرۆڤ ...تاد گرنگی پێ دەدرێت. ئەم بوارە ساڵانە چەندین کۆنفراس و کۆنگرەی نیودەوڵەتی  بۆ دەبەسترێت و چەندین نووسەر و کارمەند و پسپۆڕ کاری تێدا دەکەن. لە خۆیدا مرۆڤایەتی تا ئێستاش چەند بەشێکن لە بارەی هەڵوێستەکردن بەرامبەر بە پۆرنۆگرافی کە بە گشتی دابەش دەبن لە نیوان پشتیوان و دژدا. سەرباری ئەوەش یەکێکە لە کارە پڕ داهاتەکان بۆ ئەوانەی دەبنە ئەکتەری پۆرنۆگرافی سەرکەوتوو، چونکە زۆر بە ئاسانی لە ڕێگای بازرگانی و بڵاوکراوە و پەخشوەشێنەکانی دونیاوە دەناسێنرێن و دەکرێنە ئایکۆنی بازرگانی ناسراو. هەر وەک یاریزانەکانی تۆپی پێ و فۆرمویلە وان، ئەمانیش دەبنە جێی سەرنجی ڕێکخراوە نیودەولەتییەکان و دەیانکەنە نیردراوی خێرخواز و ئاشتیخواز و ...تاد.

هەر بۆیە گرنگە ئەگەر بگەڕێینەوە بۆ Demi Lovato دەبینین لە چەندین کاریدا وروژاندنی توخمتێری درووستدەکات و لە چەند بۆنەیەکدا فەلسەفەی خۆی لەسەر نمایشکردنی جەستە باس دەکات، کە لێکەوتەوەکانی تێکڕا پۆرتنۆگرافی دەکەونەوە و گۆرانییە تایبەتەکانی بۆ ئەو بوارە دایناون ئەشێ بۆ پشتیوانی پەیوەندییە هاوڕەگەزبازەکان بن، یان مەبەستێکی تری لێیان هەبێت، بەڵام لە ڕاستی لێکەوتنەوەیاندا هاندەری هەندێک لە جۆرەکانی پەراوەی توخمتیرییە. ئەو کەسە و هەر کەسێکی تر ئازادە لەوەی چۆن مامەڵە لەگەڵ جەستەی خۆی دەکات، بەڵام پێناسەکانی دەرەوە و ڕوانین لە کارەکانی هەر ئەکتەرێک، بۆ هەڵسەنگاندنی خەڵک و ئاراستە جیاوازەکانی بیرکردنەوە دەمێنێتەوە. بۆ نمونە ناکرێت هەرگیز بازرگانی بە جەستە و تایبەتمەندی مرۆڤەوە بە ئازادی توخمتیری هەژمار بکەین، بەڵام دەکرێت یەکێک لە دەرهاویشتەکانی ئازادی گشتی ئەم بازرگانییە بێت. واتە کاتێک لە بەرهەمە بینراو و بیسرتاروەکانی Demi Lovato دەڕوانین باشترە لە ڕوانگەی پێناسەکانی پۆرنۆگرافی و شوناسی خۆیەوە بۆ نواندنەکەی بڕوانین نەک بەپێی هەندێ پێناسە کە خۆمان بۆ پۆرنۆگرافیا هەمانە. لەم بوارەدا دەچمە سەر هەندێک قسەی باوی کوردستان وەک نمونە: (موجەلەی ڕووت و فیلمی خەلاعی و ....تاد). ئەم وشانە لە کولتووری باوی ئێمەدا کاریگەری و لێکەوتەوەی سەیریان هەیە، هەندێک لە کڕیارەکانی پۆرنۆگرافی لە کوردستان بۆ نمونە بە بیستنی وشەکانیش توشی وروژاندن دەبن. یان هەیانە باوەڕی بەوە نییە کە کەسێک لەشفرۆش بێت هەتا خۆی مامەڵەی کڕین و فرۆشتنی لەگەڵدا نەکات. کڕیاریشمان هەیە هەموو کەس بە لەشفرۆش دەزانێت، تەنانەت ئەوانەی بەسەر شەقامەکانیشدا دەرۆن. لەلای کۆمەڵیک زاناش ئالوودە بوونی پۆرنۆگرافی هەیە و بە مەترسیەکی گەورەی دەبینن بۆسەر ژیانی تەندرووستی...تاد.

ئەمانە تێکڕا هەمووی کۆمەڵیک پرسن لە ژێر پرسیاری گەورەی ئازادی و بازاڕی کار و سەرمایەدان و وەڵامدانەوەیان گەرچی زۆری دەوێت، بەڵام تا ڕادەیەک ئاسانە بۆ کەسێک بخوازێت هەڵوێستەی بەرامبەر بکات و ڕای خۆی هەبێت. بە هەر حاڵ من لەم بابەتەدا نامەوێت ڕای خۆم باس بکەم، جگە لە ڕوونکردنەوە زانستییەکە، بۆیە کاتێک باس لە پۆرنۆ گرافیا دەکەین، باشترە ئەوە بزانین کە ئەکتەر و بەرهەمهێن و پشتیوانانی ئەم بوارە بیر و فەلسەفەی خۆیانیان بۆ ئەم بوارە هەیە و لە ڕوانگەی جیاجیاوە داکۆکی لە کارەکانی خۆیان دەکەن.

تێبینی: کەرەستەی فێرکردن و ڕێنمایی کردنی زانستی بۆ پەراوە و ژیانی توخمتێری بە پۆرنۆگرافی هەژمار ناکرێت. 

پۆرنۆگرافی و دەسەڵات

کەرەستەیەک بۆ هەڕەشەی 
سیاسییە مایەپووچەکان

تا ئەو سات و شوێنەی ژیانی ئابووری ملکەچی سیستەمی نابەرابەری ئاڵوگۆڕی کار و سەرمایە بێت، ئەوا بەها ئەخلاقییە ڕاستەوخۆکانی ناو ئایینەکان و بەها ئەخلاقییە کولتوورییە داتاشراوەکان دەمێننەوە و خۆیان دەسەپێنن. هەروەها لە ژێر کاریگەری ئەو بەها داڕزاوانەدا پەیوەندییە توخمتێرییەکانی (سێکسییەکانی) مرۆڤ لە ژێر هەڕەشەی سەرکوتکردن و پیس بەکارهێنانی ڕۆژانەی دەسەڵاتە سیاسییەکاندا دەمێننەوە. ئابەم جۆرەیە، هەرچی سیستەمە سیاسییەکانی ئەمڕۆ هەیە پرسی پەیوەندییە توخمتێرییەکان دەکەنە وێستگەیەک بۆ هەڕەشەی سیاسی لە ڕکابەرەکانیان و هەوڵدەدەن پۆرنۆگرافیای نەیارەکانیان دەستبکەوێت تا بە پێوانە ئایینی و گشتییەکان کەی ویستیان هەڕەشەی کۆمەڵایەتیان لێ بکەن.. زۆرجار ئەم کردەیە وەک گەورەترین چەکی کۆمەڵایەتی بەکار دەهێنن.

دەسەڵاتی شکستخواردووی کوردی لە حەفتا ساڵی ڕابردووی خۆیدا، لە باشووری کوردستان هیچ کات دوودڵی نەنواندوە لە چەندبارەکردنەوەی ئەم ڕەفتارە، تەنانەت لە سەردەمی بەناو "شۆڕش" و کێویبوونی خۆشیاندا و تەنانەت لە دژی یەکتریش ئەم ڕەفتارانەیان بەکارهێناوە. ئەم سیاسەتە لە ڕێگای دەستگا سیخوڕی و هەواڵگرییەکانیانەوە بە باشترین شێوە کاری بۆ کراوە. زۆر جاریش هەبوە کە ئەم دەزگایانە کاریان ئەوە بوە فایلی تایبەتی پۆرنۆگرافی بۆ خەڵک درووست بکەن، تا بتوانن لە بەرامبەر ئەوەی پێی دەڵێن ((حەیا و ئابڕوو)) خەڵکی ناڕازی لە نێو بزووتنەوەکانی کوردستاندا دەمکوت بکەن. زۆرجار هەبوە بە هەمان شێوە مامەڵەیان لەگەڵ پرسی خۆفرۆشیشدا کردوە! کەمنین ئەو دەستدرێژییە توخمتێریانەی دەسەڵاتی سیاسی بۆ سەر ژن و منداڵ و گەنجی خەڵکی شۆڕشگێڕ کردوویانە بۆ ئەوەی دەمکوتیان بکەن و خۆیان واتەنی چاوشۆڕیان بکەن. کەمنین ئەو هەوڵانەی لە بیست ساڵی ڕابردوودا بە شێوەیکی دامەزراوەیی داویانە بۆ ناشرینکردن و هەڕەشەکردن لە کادر و کاربەدەستەکانی حیزب و دەوڵەت بە مەبەستی کۆنترۆڵکردنیان و ئەنجامدانی ئەوەی ویستوویانە لە ژیانی سیاسیدا بە ئەنجامی بگەیەنن.

ئەم ڕەفتارە لەسەر ئاستی دونیا ڕەفتارێکی مایە پووچی سیاسییەکانە و کاتێک دەسەڵاتێک یان گرۆیەکی سیاسی دەستی بۆ دەبات کە ناتوانێت بە لۆجیک و ڕێگای سیاسی درووست بەر بە تەوژم و توانایی ڕکابەرەکانی بگرێت و لە ڕووی ڕەواییەوە لە بەردەمیاندا دەستەوەستان دەمێنێتەوە، ناچار دەست بۆ ئەم کەرستە بێبایەخە دەبات. سەرئەنجام لەلای من نۆرەی ئەو ژیرییە هاتوەتە پێش، کە لەلایەک خەڵک سڵ لەو هەڕەشە پڕوپووچە نەکاتەوە و پێویستی بەوەیە بەها کولتووریەکانی چەپاندن فەرامۆش بکات، لەلایەکتریش پیوانە سیاسییەکانی چینی سەردەست لە گۆڕبنێت. ئەو "چەمکی حیزبوون"ـە لەگۆڕبنێت کە نێوەندە کۆمەڵایەتییەکان بۆیان گرنگە، چونکە ڕاستی وایە کە ئەوە چەمکێکە لە دەسەڵات دەقەومێت نەک لە تاکی کۆمەڵگا، بەتایبەت مرۆڤ تا ملکەچ نەبێت بۆ دەسەڵات و مل کەچ نەبێت بۆ ستەمکاری هەرگیز "حیز" نابێت، ئەم چەمکە تایبەتە بە خۆ بەدەستەوەدان بۆ دەسەڵاتێکی خۆسەپێن. کاتی ئەوە هاتوە خەڵک بارگە و کاریگەری ئەو هەڕەشەیە بەتاڵ بکاتەوە، بەتایبەت لە ڕووی سروشت و مافەوە پەیوەندییە توخمتێرییەکان (سێکسییەکان) بەدەر لە تاوانکاری توخمتێری (بەتایبەت دەستدرێژی بۆسەر منداڵ، هەراسانکردن، توخمتیری بەزۆر...تاد)، هەموو ئەوەکانی تریان ڕەوان و هیچ جێی شەرم و شوورەییەک نین بۆ خەڵک. بۆیە فەرامۆشکردنی ڕەفتار و ڕەوتی سیاسی دەسەلات گرنگییەکی تایبەتی شۆڕشگێڕانەی خۆی هەیە و پێشەنگەکان ئەرکیانە سەرەتای هەنگاوەکان بگرنە بەر.

یەکێک لە هەنگاوە گەورەکانی مرۆڤایەتی بۆ ڕزگار بوون لە کۆیلایەتی، ئایین و کولتوورە دواکەوتوەکان، بۆ ڕزگار بوون لە بە کاڵاکردنی مرۆڤ، بریتییە لە ئازادکردنی پەیوەندییە توخمتێریەکانی مرۆڤ و ڕێگە گرتنە لە تاوانکاری توخمتێری! کە لە ڕاستیدا خودی تاوانکاری توخمتێریش لە خۆیدا بەرهەمی سەرکوتکردنەکەیەتی و بەچەندین شێوە خۆی دەردەخاتەوە.

لەشفرۆشی، ئەگەرچی بە یەکێک لە کۆنترین پیشەکانی مرۆڤایەتی دادەنرێت، بەڵام یەکێکیشە لە قێزەونترین سووکایەتییەکان کە بە مرۆڤ دەکرێت. بێگومان هەر کردەیەک مرۆڤ و پیرۆزییەکانی ژیان بکاتە کاڵا، سووکایەتیکردن و بێحورمەتیکردنە بە کەرامەتی مرۆڤ و مرۆڤایەتی. من گومانم نییە کە پەیوەندییە توخمتێرییە ئاساییەکانی مرۆڤ یەکێکن لە هەناسە گرنگەکانی ژیان و پیرۆزی ژیانیان پیوە دەبەسترێتەوە، نەک وەک ئەوەی باوە قێزەون و تاوان و لەکە بن بە نێوچەوانی خەڵکەوە.

بە ئاشکرا دەبینین، ئەمڕۆ ئەم پرسە (لەشفرۆشی = سووکایەتی بە مرۆڤ) بوەتە یەکێک لە کاڵا گرنگەکان لە دەستی سەرمایەداریدا کە وەک چەکێکی دوودەم بەکاری دەهینێت. ببینە لەم سیستەمەدا پەیوەندییە توخمتێرییەکان دەکرێت بە ڕێگایەک بۆ لێدانی گەورە سەرۆکەکانی دونیا، بیلل کلنتۆن و کێشەی مۆنیکا لوینسکی بە نمونە. بۆ زانیاری بیلل کلنتۆن یەکێکە لە سەرۆکەکانی پێشووی وڵاتە یەکگرتوەکانی ئەمریکا. لەهەمان کاتدا ئەستێرەکانی لەشفرۆشیش لە هۆلیود یەکێک لە باشترین داهاتەکانی دونیایان بۆ دەبڕدرێتەوە! بۆیە چەکێکە بە هەردوو باری تابووکردن و هەروەها بە باری بەکاڵاکردنی بازرگانی سەرمایەداریش بەکاردەهێنرێت کە ئەویش چەکی پۆرنۆیە.

لەم نێوەندەدا دەسەڵاتی کوردی لە باشووری کوردستان لەم مەسەلەیەشدا وەک هەر کردەوەیەکی تری هەر گرگنانە مامەڵەی کردوە، وەک هەر شوێنکەوتنێکی تر بۆ سەرمایەداری پاشکۆکەوتوو خۆی نمایشکردوەتەوە! ئەم کاڵایە بە هەمان دوانە مۆراڵی پەراوە دەکات کە لە زۆر پرسی تردا ڕۆژانە دیبینینەوە. بڕوانە قۆرخکارێکی دەسەڵات بە ناوی "سەرۆکی حکومەتەوە" لە لایەک پێشەنگی دژایەتی کردنی لەشفرۆشییە و بودجە تەرخان دەکات بۆ سنووردارکردنی ئەو دیاردەیە لە کوردستاندا. لەلایەکیش لەسەر بەرزترین ئاستی دەسەڵات پێشوازی لە لەشفرۆشە جیهانییەکانی سەرمایەداری دەکات. ئەگەرچی بەیەکگەیشتنی لووتکەی ئەم خۆفرۆشانە کە یەک لە یەک قێزەونتر و ناشایستەترن بە مرۆڤایەتی بەهایەکی زۆر گرنگی نییە، بەڵام لە ڕووی بەکارهێنانەوە وەک خاڵی وەرچەرخان گرنگییەکی تایبەتی پیشانی خەڵک دەدات، کە چیتر سڵ لە هەڕەشەکانی ئابڕووبردن نەکەنەوە و ژیانی سیاسی و بەرەنگاری خۆیان پەک نەخەن و بەرەوپێشی بەرن.

ئەم دوانە مۆراڵییە دوو دەروازە لە بەردەم خەڵکی کوردستاندا ئاوەڵادەکەن. یەکەم بە پێوانەی ڕەوشتە گشتییەکان ئیدی شتێک نامێنێتەوە لە ڕەوشتی ئەم دەسەڵاتە نەکەوێتە ژیر پرسیارەوە! کەواتە سەروەختی شاربەدەرکردنی دەبێت نزیک بێتەوە، هەرچەند لام ناخۆشە لەسەر پرسێکی ئاوا چکۆلە و سووک ڕسوا و شاربەدەر بکرێن، بەتایبەت ئەوانە کۆمەڵە تاوانی زۆر گەورە گەورەیان ئەنجامداوە. ئەوەی گرنگترینیشە هەموو ئەو تۆمەت و ڕاستیانە فەرامۆش بکرێت کە گوایە دەسەڵات درووستیان دەکات یان دەستی دەکەون لەمەڕ بەڵگە پۆرنۆکانی دژ بە خەڵک. گەر تۆ کەسێک بیت باوەڕت بە پەیوەندییەکانی خۆت هەبێت و بەلاتەوە درووستن و تاوانێکت نەکردوە؟ (بۆ نمونە، دەستدرێژیت نەکردوەتە سەر منداڵێک، یان بەزۆر و زەبری هێز لەگەڵ کەسێکی تردا جووت نەبوویت،..تاد) ئیدیدی پێویست ناکات تۆ لە هەڕەشە سیاسییەکانی دەسەڵاتێک بترسیت کە دەیەوێت کەرامەتی تۆ بە کردەیەکی مرۆییەوە ناشرین بکات، کە تۆ خۆت بەوپەڕی بڕواوە پێی هەستاویت. ئەگەر پەیوەندییەکی مرۆیی و تەواو بەرابەرانەت لەگەڵ کەسێکی تر هەیە و/ یان هەبوە، هەڵوێستە سیاسییەکانی خۆت مەدۆڕێنە تەنیا لەبەر ئەوەی سیخوڕەکانی دەسەڵات چەند گرتەیەکی ڤیدیۆیی یان چەند گفتوگۆیەکی ئەوینداری تۆیان لایە، یان چەند فۆتۆیەکی تۆ و دۆستەکەتیان زۆر ترسنۆکانە دەستکەوتوە. ئەوە بەد ڕەوشتی ئەوانە کە دەخاڵەت دەکەنە ژیانی تایبەتی ئێوە! ئەگەر دەتەوێت لەم ڕاستییە تێبگەیت بڕوانە "سەرۆکی حکومەتەکەیان" ببینە چ گرنگییەک بە لەشفرۆشە نێودەوڵەتییەکان دەدات و کەس نازانێت بڕی ئەو پارە ڕەشانە چەندە کە بەمانە سپیان دەکەنەوە. لەوەی دەیبینین لە کوردستان دەگوزەرێت، ڕەخنەکان شایستەی ئەوە نین ڕوویان بکرێتە  بەناو "سەرۆکە" موفلیس و شکستخواردوەکەی حکومەتی هەرێم، بەڵکو ئەوەی یەک تۆز هۆشیاری هەبێت و وتارەکەی (پیران ئەمیر) لە ماڵپەڕی ئێن ئار تی بخوێنێتەوە لە ژێر سەردێڕی ("نێچیرڤان بارزانی" بۆچی هونەرمەند Demi Lovato):

http://www.nrttv.com/birura-details.aspx?Jimare=4006

سەرئەنجام خوێنەر تێدەگات کە دەبێت ڕەخنەکانمان ئاراستەی Demi Lovato  بکەین نەک بە ناو "سەرۆکی حکومەت". مرۆڤێک بەو هەموو خواستە "مرۆڤدۆستییەوە" کە بازاڕەکانی سەرمایەداری و کۆمپانیاکانی هۆلیود بانگەشەی بۆ دەکەن، با لەشفرۆشیش بێت، چۆن و بە چ پێوانەیەک قبوڵیکرد لەگەڵ خۆفرۆشێکدا کۆببێتەوە یان وێنەی لەگەڵ بگرێت؟